مقدمه
در طول تاریخ، پرچم‌ها به عنوان نمادی از هویت و فرهنگ یک ملت، نقش مهمی در تقویت وحدت و هویت ملی ایفا کرده‌اند. ایران با تاریخچه‌ای کهن و پرچم‌هایی با نمادهای متنوع، یکی از کشورهایی است که پرچم‌هایش بازتاب‌دهنده تحولات فرهنگی و تاریخی متعددی بوده‌اند. در این مقاله به بررسی قدیمی‌ترین پرچم‌های ایران و جهان می‌پردازیم و تغییرات مهم آن‌ها را مرور می‌کنیم.
درفش شهداد به عنوان قدیمی‌ترین پرچم شناخته‌شده ایران و جهان، در منطقه شهداد استان کرمان کشف شده است. این درفش برنزی با ابعاد ۲۳ در ۲۳ سانتی‌متر، دارای میله‌ای است که در بالای آن شمایل یک عقاب یا سیمرغ قرار دارد. بر روی صفحه درفش، تصاویری از یک درخت نخل، دو درخت دیگر، پنج انسان بزرگ و کوچک، دو شیر، یک گاو کوهان‌دار و چند مار دیده می‌شود. قدمت این درفش به هزاره سوم پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد و در حال حاضر در موزه ملی ایران در تهران نگهداری می‌شود.
در دوران هخامنشیان، پرچم ایران به نام «درفش شهباز» شناخته می‌شد. این پرچم تصویر پرنده شکاری باز با خورشیدی در پشت آن را نشان می‌داد که از خدایان مصری الهام گرفته شده بود. به دلیل اینکه مصر در زمان داریوش هخامنشی بخشی از امپراتوری پارس بود، این نماد اهمیت ویژه‌ای داشت.
در دوره ساسانیان، پرچم ایران به نام «درفش کاویانی» معروف بود. این پرچم از پوست پلنگ یا شیر ساخته شده و با دیباهای زرد، سرخ و بنفش آراسته می‌شد. هر پادشاه ساسانی که به قدرت می‌رسید، جواهراتی به آن می‌افزود. در زمان حمله اعراب به ایران، درفش کاویانی به دست آنان افتاد و جواهرات آن جدا شده و خود درفش سوزانده شد.
در دوران خوارزمشاهیان یا سلجوقیان، نقش خورشید بر پشت شیر بر روی سکه‌ها و پرچم‌ها ظاهر شد. این نماد به دلیل قداست خورشید در آیین مهرپرستی و میترائیسم در ایران باستان مورد استفاده قرار گرفت. قدیمی‌ترین پرچم شیروخورشید دار شناخته‌شده به سال ۸۲۶ هجری قمری در دوره تیموریان بازمی‌گردد.
عقاب یا سیمرغ در درفش شهداد، نمادی از قدرت و شکوه محسوب می‌شود. این نمادها در فرهنگ‌های مختلف به عنوان محافظان آسمان و زمین شناخته می‌شدند.
تصاویر درخت نخل و حیواناتی چون شیر و گاو کوهان‌دار، نمادهایی از زندگی، قدرت و باروری در فرهنگ‌های باستانی ایران بودند.
تاریخچه پرچم‌های ایران نشان‌دهنده تحولات فرهنگی، مذهبی و سیاسی کشور در طول دوران‌های مختلف است. از درفش شهداد تا درفش کاویانی و نماد شیروخورشید، هر یک از این پرچم‌ها نقش مهمی در نمایش هویت و ارزش‌های ملی ایفا کرده‌اند. این نمادها بازتاب‌دهنده فرهنگ و باورهای زمان خود بوده و همچنان به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ایران محسوب می‌شوند.
